afb.

Sint Jacobskazerne

Na de inname van 's-Hertogenbosch in 1629 werden alle kerkgebouwen voor de katholieke eredienst gesloten. Een daarvan, de in de huidige Bethaniëstraat gelegen Sint-Jacobskerk, kreeg in de tweede helft van de zeventiende eeuw een militaire bestemming. Zij fungeerde eerst als paardestal voor de cavalerie en vanaf 1752 als arsenaal, met name voor artilleriematerieel. Acht jaar eerder verrees naast dit gebouw een van de kazernes die het stadsbestuur ter vervanging van de barakken liet bouwen. Het kwam in gebruik bij de infanterie. In de negentiende eeuw werd ook in de voormalige kerk legeringsruimte gecreëerd, waarbij de beide gebouwen tot één complex werden samengevoegd.
In het begin van de jaren twintig stootte Defensie de in 1744 opgetrokken kazerne af. Deze kwam eerst in gebruik als woning voor onvolledige gezinnen en werd na een verbouwing in 1936 onderdeel van het Geneeskundig Gesticht Reinier van Arkel. De kerk werd later overgedragen aan het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant. Vele jaren lang bood het onderdak aan het Noordbrabants Museum, dat in 1987 naar het Governementsgebouw in de Verwerstraat verhuisde. De voormalige kerk is nu onder meer in gebruik bij de Bouwhistorische en Archeologische Dienst van de gemeente.
's-Hertogenbosch en Vught, een militair verleden
Bosch allerlei

Sint-Jacobskazerne

door Ed Hupkens

Stadsblad woensdag 4 juni 2008
Tekeningen
Opmeting uit 1899 in: ARA, Archief Departement van Oorlog, Gebouwen 295-2, Register betreffende C. de Militaire Gebouwen enz. te 's-Hertogenbosch blz. 98-100;
Archief van Genie Plans van Gebouwen nr. 413 (1752);
Van Bos tot Stad
Geschiedenis
1744 De stad koopt een aantal huizen om er kazernes voor het garnizoen neer te zetten. Het zijn de Tolbrugkazerne (voor 1134 man), de Berewoutkazerne (384 man), de Mortelkazerne (840 man) en de St. Jacobskazerne (960 man).
Bron: Kroniek van 's-Hertogenbosch
 
1744 In 1744 werd er een kazerne voor 960 man infanterie naast gebouwd, waarvan de gevelsteen bewaard bleef; die is ter plaatse nog altijd te zien.
Tekst: 'Geneeskundig gesticht / Reinier van Arkel / Afdeeling - mannen / Dit gebouw werd in 1744 gesticht / als kazerne + in 1924 verbouwd / tot woningen voor onvolkomen / gezinnen + en in 1936 verbouwd / tot uitbreiding van dit gesticht'.
Bron: Straat in Straat uit (1984)
 
Afbeeldingen
  • 3 juni 1906
  • 3 juni 1906
Literatuur en bronnenpublicaties

C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 210, 232

Kees Spierings, Wij waren nog stadje (1966) XL

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 167, 183

n: vermelding in een voetnoot