afb.
Binnen de oude vestingmuren van 's-Hertogenbosch zijn in 1744 vier kazernes gebouwd: Mortelkazerne, Tolbrugkazerne, Berewoutkazerne en Sint-Jacobskazerne. Alle vier kazernes waren bestemd voor het Staatse leger dat van 1629 tot 1794 in garnizoen lag. Alle kazernes zijn herkenbaar aan de karakteristieke 12-ruits ramen. De manschappen sliepen in tweepersoons bedsteden. Volgens de reglementen kregen zij per vier weken één stel schone lakens per bed en één schone handdoek om de acht dagen. De Sint-Jacobskazerne kazerne werd gebouwd naast de Oude Jacobskerk, voor de huisvesting van 960 man infanterie. De Oude Jacobskerk is in 1430 gesticht als broederschapskapel. Nog in hetzelfde jaar gaf Paus Martinus V toestemming om bij de kapel een klokkentoren en een hospitium (gastenverblijf) te bouwen ten behoeve van bedevaartgangers op doorreis naar Santiago de Compostella in Noord-Spanje. De kapel kreeg in 1569 de status van parochiekerk, en werd in 1584 verbouwd. De klokkentoren werd in 1632 gedeeltelijk en in 1752 geheel gesloopt. Na de val van de stad in 1629 heeft de kerk tot 1650 dienst gedaan voor de Hervormde Gemeente. In 1689 kreeg de kerk een militaire functie, eerst als ruiterstal voor de cavalerie en vanaf 1752 als Arsenaal of 'Groot Tuighuis' voor artilleriematerieel. De militairen verlieten het voormalige kerkgebouw in 1914. Daarna bood het gebouw van 1924 tot 1987 onderdak aan het Noordbrabants Museum. Nu is er de Afdeling Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM) in gehuisvest. Het vroegere kazernegebouw is tegenwoordig onderdeel van de Reinier van Arkelgroep. De oude kazernegevelsteen zit er nog steeds. |
1744 |
De stad koopt een aantal huizen om er kazernes voor het garnizoen neer te zetten. Het zijn de Tolbrugkazerne (voor 1134 man), de Berewoutkazerne (384 man), de Mortelkazerne (840 man) en de St. Jacobskazerne (960 man). Bron: Kroniek van 's-Hertogenbosch |
|
1744 |
In 1744 werd er een kazerne voor 960 man infanterie naast gebouwd, waarvan de gevelsteen bewaard bleef; die is ter plaatse nog altijd te zien. Tekst: 'Geneeskundig gesticht / Reinier van Arkel / Afdeeling - mannen / Dit gebouw werd in 1744 gesticht / als kazerne + in 1924 verbouwd / tot woningen voor onvolkomen / gezinnen + en in 1936 verbouwd / tot uitbreiding van dit gesticht'. Bron: Straat in Straat uit (1984) |
C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 210, 232
Kees Spierings, Wij waren nog stadje (1966) XL
Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 167, 183